Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyəti uçot dərəcəsinin 6.5% səviyyəsində dəyişməz saxlanılması haqqında qərar qəbul etmişdir. Faiz dəhlizinin aşağı həddi 6%, yuxarı həddi isə 7% səviyyəsində saxlanılmışdır.

İqtisadiyyatda inflyasiyaya azaldıcı təsir göstərən amillərin üstünlüyü şəraitində inflyasiya səviyyəsi azalmaqda davam edir və qəbul edilmiş hədəf diapozonunun mərkəzindən aşağıda formalaşır.

Lakin, COVİD-19-un ikinci dalğasının gücləndiyi və milli hökumətlərin qəbul etdiyi məhdudlaşdırıcı tədbirlər nəticəsində qlobal iqtisadi artımın bərpası perspektivinin pisləşməsi, neft bazarlarında qiymət dəyişkənliyi, regionda geosiyasi risklərin və uyğun olaraq qeyri-müəyyənliklərin əhəmiyyətli artması uçot dərəcəsinin azaldılması potensialının reallaşdırılması imkanlarını məhdudlaşdırır. Bütün bunlar qısa və orta müddətli dövrə risklər balansının yenidən qiymətləndirilməsini şərtləndirir.

İnflyasiyanın dinamikası və inflyasiya gözləntiləri. İdarə Heyətinin pul siyasətinə həsr olunmuş son iclasından keçən dövrdə illik inflyasiya tempi azalmış və hədəf diapozonunun mərkəzindən aşağıda qalmışdır. Məcmu tələbin zəif olduğu şəraitdə rəsmi statistikaya görə sentyabr ayında illik inflyasiya 2.6% təşkil etmişdir.

Son bir ildə istehlak səbətinə daxil olan məhsulların 9.2%-nin qiyməti dəyişməmiş, 10.8%-nin qiyməti aşağı düşmüşdür. Bahalaşan məhsulların 55%-nin qiymət artımı 2%-dən aşağı olmuşdur. 

İstehlak səbətinin əsas alt kateqoriyaları üzrə qiymət dəyişimi fərqli dinamika nümayiş etdirir.

Ərzaq inflyasiyası illik 4.3% təşkil etmişdir. Daxili ərzaq inflyasiyasının səngiməsi dünya ərzaq qiymətlərinin son 12 ayda 5% artması şəraitində baş vermişdir.

Qeyri-ərzaq məhsullarının qiymətləri son ayda dəyişməmiş, xidmətlər 0.1% bahalaşmışdır. Qeyri-ərzaq məhsulları və xidmətlərin qiymətlərinin illik dəyişimi müvafiq olaraq 1.4% və 1.2% təşkil etmişdir.

İnflyasiya gözləntiləri sektorlar üzrə fərqli istiqamətlərdə dəyişmişdir. Real sektor müəssisələri üzrə monitorinqin nəticələrinə görə sentyabrda ötən aya nəzərən inflyasiya gözləntiləri qeyri-neft sənayesi və ticarət sahələrində artmış, xidmət sektorunda azalmış, tikinti sektorunda isə demək olar ki, dəyişməmişdir. Ev təsərrüfatları arasında sentyabrda aparılan sorğuya görə inflyasiyanın artacağını gözləyən respondentlərin payı 25% təşkil etmişdir ki, bu da iyun üzrə analoji göstərici ilə müqayisədə 7 faiz bəndi azdır. Bütövlükdə bütün iqtisadi subyektlər üzrə inflyasiya gözləntiləri faktiki göstəricilərə yaxın formalaşır.

Oktyabrda yenilənmiş proqnozlara görə mövcud makroiqtisadi çərçivə saxlanılmaqla inflyasiyanın 2020-ci ilin sonuna 2.8-3%, 2021-ci ilə isə 3.6-4% diapozonunda qalacağı gözlənilir. Qeyd olunan proqnoz horizontunda inflyasiyanın dinamikası monetar şəraitlə yanaşı əhəmiyyətli dərəcədə fiskal siyasətin realizasiyasından asılı olacaqdır.

Qlobal mühit və xarici sektor göstəriciləri. Dünyada iqtisadi artımın bərpası prosesi ləng gedir ki, bu da dünya əmtəə və maliyyə bazarlarına neqativ təsir edir. Beynəlxalq Valyuta Fondu oktyabrda dünya iqtisadiyyatının dinamikası ilə bağlı proqnozu yaxşılaşdırmaq istiqamətində təshih etmişdir. Yeni proqnoza görə 2020-ci ildə qlobal iqtisadiyyatda 4.4% azalma gözlənilir. Lakin, dünyada epidemioloji vəziyyətin yenidən pisləşməsi və milli hökumətlərin qəbul etdiyi məhdudlaşdırıcı tədbirlər bu proqnozun reallaşmasına mənfi təsir göstərə bilər. Bu şəraitdə ticarət partnyoru olan ölkələrdə resessiya daha da dərinləşir, maliyyə və valyuta bazarlarında dalğalanmaların miqyası əhəmiyyətli genişlənir.

İlin əvvəlindən ölkənin xarici ticarət balansı profisitli qalır. Bu da strateji valyuta ehtiyatlarının qorunmasına şərait yaradır. Hazırda strateji valyuta ehtiyatları 50 mlrd. ABŞ dollarından çoxdur ki, bu da illik ÜDM-un 100%-ni üstələyir. Mərkəzi Bankın valyuta ehtiyatları ilin əvvəlindən 3.4% artmışdır.

Monetar şərait. Əksər pul-kredit göstəricilərinin dəyişimi ötən iclasdan bəri monetar şəraitin əsasən yumşaldığını göstərir.

Cari ilin sonuna dövlət büdcəsi kanalı vasitəsilə pul bazasının genişlənməsi proqnozlaşdırılır. Manatla geniş pul kütləsi son ayda 1.8%, ilin əvvəlindən 1% artmışdır. İqtisadiyyata kredit qoyuluşları cari ilin 10 ayında 1.9%, o cümlədən biznes kreditləri 2.6% artmışdır.

Mərkəzi Bankın depozit əməliyyatları və qısamüddətli notları üzrə faiz dərəcələri ötən iclasdan bəri azalaraq faiz dəhlizinin aşağı həddinə yaxın səviyyədə formalaşmışdır. Belə şəraitdə banklararsı bazarda orta faizlərin və dövlət qiymətli kağızlarının gəlirliyinin də azalması davam edir.

Ötən iclasdan bəri yeni verilmiş kredit faizləri azalmışdir. Monetar siyasətin yumşalmasına baxmayaraq daxili və xarici risklərin dairəsinin genişlənməsi depozit və kredit faizlərinin azalma imkanlarını məhdudlaşdırır.

Pandemiyadan zərər çəkmiş biznesə və maliyyə sektoruna dəstək məqsədilə tətbiq edilən makroprudensial tənzimləmə güzəştlərinin müddətinin 1 yanvar 2021-ci il tarixinədək uzadılması monetar şəraitin yumşaldılmasının transmissiyasına və real sektorun kreditləşdirilməsi şərtlərinin yaxşılaşdırmasına əlavə dəstək verməkdədir.

Ötən iclasdan bəri valyuta bazarında sabitlik və tarazlıq davam etmiş, manatın məzənnəsi sabit qalmışdır.

İqtisadi aktivlik. Yaranmış qeyri-müəyyənliklər milli iqtisadiyyatın öz potensialına tam yaxınlaşmasına mane olur. Daxili və xarici tələbin zəif olaraq qalması, habelə pandemiyanın təsiri ilə məcmu təklifin məhdudlaşması şəraitində rəsmi statistikaya görə cari ilin 9 ayında Ümumi Daxili Məhsul real olaraq 3.9%, o cümlədən qeyri-neft sektoru üzrə 2.4% azalmışdır. İqtisadiyyatın aparıcı sahələrindən olan qeyri-neft sənayesində 10.5%, kənd təsərrüfatında isə 1.5% iqtisadi artım qeydə alınmışdır.

Real sektor müəssisələrinin monitorinqinə görə Biznes İnam İndeksi ötən aya nəzərən qeyri-neft emal, ticarət sahələrində artım meylli olmuş, tikintidə və xidmət sektorlarında eyni səviyyədə qalmışdır. Bununla belə Biznes İnam İndeksi iqtisadiyyatın bəzi sahələri üzrə neqativ zonada qalır. İstehsal güclərinin yüklənmə səviyyəsi sentyabrda iyuna nəzərən yüksəlmiş, İstehlakçı İnam İndeksi III rübdə əvvəlki rüblə müqayisədə aşağı düşmüşdür.

İlin qalan dövründə və növbəti ildə iqtisadi aktivlik stimullaşdırıcı fiskal və monetar siyasət, davam edən makroprudensial yumşalma ilə dəstəklənəcəkdir. Bu amillər real iqtisadi artımın 2021-ci idə müsbət zonaya keçməsi ilə bağlı proqnozların reallaşmasını dəstəkləyir. İqtisadi bərpanın dayanıqlı faktorlara əsaslanmaqla baş verməsi əhəmiyyətli dərəcədə makroiqtisadi sabitliyin bundan sonra da qorunmasından asılı olacaqdır. Azad olunmuş ərazilərdə geniş miqyaslı iqtisadi quruculuq işləri də iqtisadi artıma müsbət təsir edəcəkdir.

İnflyasiya riskləri. Risklər balansı başlıca olaraq epidemioloji və geosiyasi şəraitdən asılı olaraq dəyişməkdədir.

İnflyasiyanı artıracaq risklərə başlıca olaraq pandemiyanın ikinci dalğasına qarşı məhdudiyyətlərin yenidən sərtləşdirilməsi fonunda dünya iqtisadiyyatının bərpa perspektivlərinin pisləşməsi ilə dünya enerji məhsulları bazarında və tərəfdaş ölkələrin maliyyə bazarlarında dalğalanmaların əhəmiyyətli artması, regionda geosiyasi gərginliyin yüksəlməsi, dünya ərzaq qiymətlərində bahalaşma meyilinin davam etməsi, fiskal kanallar vasitəsilə cari ilin sonuna gözlənilən monetar genişlənmə aiddir.

Digər tərəfdən xarici və daxili tələbin zəif olaraq qalması, neqativ məcmu buraxılış kəsiri, tənzimlənən qiymətlərinin sabitliyi, makroiqtisadi sabitliyin qorunmasına yönəlmiş iqtisadi siyasət çərçivəsi qiymət sabitliyini dəstəkləyir.

Uçot dərəcəsi haqqında növbəti qərar noyabr-dekabr aylarında təzələnmiş inflyasiya proqnozları, makroiqtisadi göstəricilərin dinamikası, pandemiyadan və digər istiqamətlərdən gələn risklərdə dəyişikliklər nəzərə alınmaqla qəbul ediləcəkdir.

Bu qərar 30 oktyabr 2020-ci ildən qüvvəyə minir. Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin faiz dəhlizinin parametrləri barədə növbəti qərarı 2020-ci il dekabr ayının 18-də ictimaiyyətə açıqlanacaqdır.